چگونه سازمان ملل می تواند به عنوان بنیاد و مبنایی برای گسترش هرچه بیشتر دیپلماسی چندجانبه‌گرایانه چین مؤثر عمل کند؟ برای چین سازمان ملل، مهم ترین سازمان برای گسترش و توسعه تعاملات چندجانبه است. بسیاری از کارگزاران و مقامات رسمی دولت چین اذعان دارند که رفتار این دولت در امور جهانی باید در چهار چوب سازمان ملل و اصول و قواعد همزیستی مسالمت‌آمیز باشد.

درخواست و تمایل چین به پایبندی و حمایت از چارچوب و اصول سازمان ملل چندان تعجب‌آور نمی تواند باشد؛ چرا که این امر و توسعه روابط در چارچوب سازمان ملل علاوه بر اینکه ایدۀ توسعه صلح‌آمیز این کشور را برای جهان خارج معنادار کرده، توانسته است چین را در کنار سایر پتانسیل های بالقوه خود به عنوان یکی از 5 عضو دائمی شورای امنیت سازمان ملل نیز تبدیل کند.

از طرفی دیگر چین به دلیل تجارب تاریخی تلخ خود به‌خصوص تجاوز و تحقیرات امپریالیسم غرب به این کشور، نگرشی دلسوزانه و در همان حال منعطفانه نسبت به کشورهای جهان سوم اتخاذ کرده و دائماً تأکید می کند که چین یک کشور در حال توسعه است. چین تلاش دارد تا از این راه هم حساسیت های سایر بازیگران نسبت به اهداف و نیات آینده این کشور در رابطه با تلاش برای ایجاد تغییر در سلسله مراتب قدرت بین المللی را کاهش دهد و هم خود را به عنوان نماینده اکثریت دولت‌های عضو سازمان ملل که اکثراً کشورهای در حال توسعه هستند معرفی نماید.

این سیاست زیرکانه چین تاکنون نتایج مفیدی برای این کشور در پی داشته و باعث شده تا چین نفوذ و تأثیرات قابل توجهی را با توسل به جایگاه ممتاز و برجسته اش در سازمان ملل بدست آورده و کمک های فنی و اقتصادی چشمگیری را نیز به منظور توسعه داخلی خود دریافت نماید.چین تلاش کرده تا خود را به عنوان یک قدرت بزرگ و "Normal" در سازمان ملل معرفی کند و این امر را از طریق شرکت در فعالیت های صلح بانی بین المللی، فعالیت  و کوشش مستمر در شورای امنیت سازمان ملل جهت حل مسائل پیچیده و بغرنج منطقه ای و بین المللی و .... تحقق بخشد.

در این رابطه می توان گفت که چین همواره در عملیات صلح بانی این سازمان نیز شرکت فعال داشته است، به عنوان مثال در سال 2006 چین 648/1 سرباز، پلیس و ناظر نظامی را به مناطق زرد رنگ بین المللی مانند کنگو، لیبریا، سودان و .... اعزام کرد و از این بابت رتبه سوم صلح‌بانی در سازمان ملل را به خود اختصاص داد.

جمله جالب «وانگ گوآنجیا» سفیر چین در سازمان ملل که «چین خلاء حضور غرب در صلح‌بانی بین المللی را پرکرده است» می  تواند تا حدود زیادی شاهدی بر این مدعا باشد. البته باید یادآور شد که در مقایسه با جایگاه و موقعیت ممتاز چین در سازمان ملل سهم این کشور در بودجه سازمان کم تر از دیگر اعضای دائم شورای امنیت و همین  طور کشورهایی مانند ژاپن و آلمان است.

از طرفی دیگر یکی از مباحث و دغدغه های اساسی چین به لحاظ برهم خوردن نظم و توازن منطقه ای و جهانی قدرت، تلاش ژاپن برای عضویت دائم در شورای امنیت است، که با آن شدیداً مخالف است و در این رابطه نگرانی های خود نسبت به رشد و ازدیاد بالقوه رقابت ها و منازعات قدرت در آسیا، که از نظر چین بخش زیادی از این نگرانی ها با رفتار ایالات‌متحده پیوند خورده است، را اعلام نموده است. آمار منتشر شده توسط مؤسسه نظرسنجی جهانی "Pew" نشان می دهد که از هر 10 ژاپنی حدوداً 7 نفر آن ها نگرش منفی نسبت به چین، رفتار و ثبات این کشور دارند و همین‌طور به همین میزان چینی ها از ژاپنی‌ها تنفر دارند.

این مسئله خود می تواند حاکی از رقابت ها و منازعات «فریز» شده این دو کشور باشد که می تواند آینده ای خطرناک برای آسیا به بار آورد. به هر حال نگرانی نسبت به توان نظامی چین در جهان و همین طور در ژاپن افزایش یافته؛ 95 درصدچینی ها نگرش مثبتی نسبت به افزایش توان ارتش خود دارند و افزایش توان نظامی خود را امر مثبتی ارزیابی کرده اند.

چنین نگرشی می تواند در تشویق و تحریک به ادامه سیر کنونی به لحاظ به‌همراه داشتن پشتیبانی داخلی و درستی مسیر پیموده شده، بسیار مؤثر افتد. به هر حال چین با تأکید بر سازمان ملل به عنوان بنیان اساسی چندجانبه‌گرایی، امیدوار است که بتواند در برابر اقدامات یکجانبه‌گرایانه ایالات‌متحده موازنه‌ای ایجاد کرده و بدین وسیله نفوذ جهانی خود را افزایش داده و به همان نسبت، نفوذ و تأثیرگذاری ایالات‌متحده را تعدیل نماید.

محمد زارع، پژوهشگر مسائل آسیا

منبع: موسسه ابرار معاصر تهران

انتهای متن/